NGUỒN GỐC THUẬT NGỮ HÀNG HẢI: KNOT
Thuyền trưởng Đỗ Ngọc Hoài
ISM VIETNAM
Tháng 9 năm 2020
Đơn vị đo vận tốc tầu: Knot
Nghĩa thông thường của Knot trong tiếng Anh là cái nút thắt (dây).
Knot (tiếng Việt hay gọi là Nơ) là đơn vị sử dụng trong hàng hải và hàng không để đo vận tốc của tầu biển hoặc máy bay. 1 knot tương đương với vận tốc tầu là 1 hải lý (1.852 m) trên giờ. Knot được viết tắt là kn, kt cũng có khi được sử dụng thay thế nhất là trong hàng không. Đơn vị Knot không thuộc Hệ thống Đo lường Quốc tế. Một tầu chạy dọc theo đường kinh tuyến với vận tốc 1 knot có nghĩa là nó đi được quãng đường tương đương một phút kinh tuyến trong 1 giờ.
Theo ngôn ngữ học, thuật ngữ knot được sử dụng xuất phát từ cách đo vận tốc thời xa xưa: đếm số lượng các nút của một sợi dây có một đầu được buộc vào một tấm gỗ được thả xuống nước cho trôi theo dòng nước trong khi tầu chạy trong một quãng thời gian nhất định.
Phương pháp đo vận tốc tầu biển bằng dụng cụ nói trên được sử dụng cho tới tận giữa thế kỷ thứ 19. Dụng cụ này gồm có một tấm gỗ được buộc vào một sợi dây cuộn trong một trống lăn. Tấm gỗ sẽ được thả xuống nước cho trôi ngược và song song hướng tầu chạy, nó kéo theo sợi dây cuộn trên trống lăn. Các nút (knot) được thắt dọc theo sợi dây cách đều nhau ở khoảng cách 47 feet 3 inches (14.4018 m), chúng lần lượt trượt qua tay của một thuỷ thủ trong khi một người khác dùng một đồng hồ cát 30 giây để tính thời gian. Số nút đếm được trong 30 giây chính là vận tốc tầu trong một giờ tính bắng knot. Phương pháp này cho kết quả 1 knot gần bằng 1.85166 km/h. Sai số so với định nghĩa hiện tại của đơn vị này nhỏ hơn 0.02%.